Zodra de lente zich aandient en de temperaturen oplopen, kijken veel paardeneigenaren met gemengde gevoelens naar de weide. Want waar de een geniet van het buitenleven, begint voor de ander een jaarlijks terugkerende strijd: zomereczeem.
Schuren, jeuk, kapotte manen… het is niet alleen vervelend voor het paard, maar ook frustrerend voor jou als eigenaar. In deze blog neem ik je mee in wat zomereczeem precies is, hoe het ontstaat — ook in relatie tot insulineresistentie — en wat jij als paardeneigenaar kunt doen, van buitenaf én van binnenuit.
Wat is zomereczeem?
Zomereczeem wordt ook wel staart- en maneneczeem genoemd. Het is een allergische reactie op het speeksel van de Culicoïdes mug, een kleine stekende mug die vooral voorkomt in de warme maanden tussen maart en oktober. De allergie veroorzaakt ontzettend vervelende jeuk, vooral bij de manenkam, staartbasis, onderbuik en soms ook de oren.
Een paard met zomereczeem schuurt zich vaak kapot, soms tot bloedens aan toe. De meest typische kenmerken van zomereczeem zijn het kaler worden van de manen en staart en soms zelfs helemaal kaal, de huid raakt beschadigd en bij langdurig doorjeuken kan het zelfs gaan ontsteken. In de meest ernstige gevallen kan het zelfs het gedrag van jouw paard beïnvloeden doordat jouw paard onrustig is, of juist sloom of enorm prikkelbaar door de constante (chronische) jeuk.
Hoe ontstaat zomereczeem?
De oorzaak van zomereczeem is dus een overgevoeligheidsreactie op muggenbeten, maar het wat is de oorzaak achter de oorzaak is nog veel interessanter. Want hoe kan het dat sommige paarden extreem heftig reageren op de muggenbeten en andere paarden weinig tot geen last hebben?
Het antwoord vindt zich in de de gezondheid van het immuunsysteem en de stofwisseling van het paard.
Paarden met een verstoorde darmflora, hormonale disbalans (Bijvoorbeeld Insulineresistentie) of overbelaste lever blijken gevoeliger om zomereczeem te ontwikkelen ten opzichte van paarden die dit niet hebben.
Insulineresistentie is een aandoening waarbij de homeostase van het paard uit balans is. Hierdoor wordt de ontstekingsgevoeligheid verhoogd in het lichaam. Want het lichaam is dan minder goed in staat om suiker uit het bloed op te nemen, waardoor er constant teveel insuline wordt aangemaakt. Dit proces zorgt ervoor dat er allemaal laaggradige ontstekingen ontstaan en dit zet het immuunsysteem enorm onder druk. Als jouw paard dan ook nog eens flink geprikt wordt door mugjes, dan is dat téveel en reageert het lichaam buitenproportioneel.
Daarbij spelen ook andere factoren een rol, zoals een te rijk rantsoen, stress, tekorten aan essentiële nutriënten (denk aan omega3 en zink) en/of een verstoorde darmflora. Als deze factoren uit balans zijn, draagt dit bij aan een overgevoelig immuunsysteem.
Top 5: Zomereczeem van buitenaf aanpakken
Hoewel een goede aanpak altijd van binnenuit begint, kun je aan de buitenkant al veel verlichting bieden:
1. Natuurlijke insectwerende sprays
Vermijd sprays met DEET of chemische toevoegingen. Alles wat je op je paard spuit wordt ook opgenomen via de huid in het lichaam. Kies daarom voor natuurlijke producten met etherische oliën zoals Citronella, Lavendel, Neem olie, Kruidnagel of Eucalyptus. Deze geuren maskeren de geur van jouw paard en eventuele zweetluchtjes en muggen vinden deze geuren niet fijn. Klik hier voor fijne opties van natuurlijke sprays in de zomer.
2. Milde en verkoelende verzorging
Gebruik verzachtende producten zoals aloe vera-gel, calendula zalf of een natuurlijke anti-jeuk lotion na het schuren. Dit zorgt dat de jeuk wordt verminderd en de huid even tot rust kan komen en herstellen.
3. Dag- en weideritme aanpakken
De muggen zijn het meest actief rondom de dageraad en de zonsondergang. Handig is om jouw paard rond deze momenten even binnen te halen, of te zorgen voor extra circulering van de lucht (muggen houden niet van wind!). Ook houden muggen van stilstaand water en schaduwrijke plekken om te schuilen, zorg dat je alle waterbakken met regelmaat ververst en alle poeltjes (in autobanden, regentonnen, bloempotten etc) een paar keer per week leegt. En bepaalde bomen zoals de conifeer is geliefd bij deze muggen, probeer dit soort bomen van je erf te mijden, of de weide op de andere zijde van het erf te plaatsen (indien mogelijk uiteraard).
4. Regelmatig wassen
Spoel de huid van jouw paard regelmatig af met lauw water en eventueel een milde shampoo zonder sulfaten en chemische middelen. Zweet en vuil trekken muggen aan en irriteren de huid extra. Kies bijvoorbeeld voor een shampoo met neemolie of honing om de huid te reinigen en te voeden.
5. Vliegendeken zo weinig mogelijk op
Wat?! Geen vliegendeken?! Ja, geen vliegendeken als het even kan. Waarom? Door het dragen van een vliegendeken wordt het zonlicht op de huid van jouw paard geblokkeerd. Vitamine D kan door paarden worden aangemaakt via zonlicht op de huid. Dus als je hier een deken op legt, kan jouw paard in die tijd geen vitamine D aanmaken. En laat vitamine D nou net ook superbelangrijk zijn bij de werking van het immuunsysteem.
Je kunt dus wel stellen dat als je jouw paard hele dagen ingepakt in de wei zet, jij jouw paard de kans ontneemt om vitamine D op te nemen. Beter is om bovenstaande 4 punten zoveel als mogelijk uit te voeren en alleen bij de piekmomenten de deken in te zetten.
3 Kruiden die zomereczeem van binnenuit ondersteunen
Het immuunsysteem en de huid reageren sterk op wat er via de voeding binnenkomt. Deze kruiden hebben elk unieke eigenschappen die ondersteunend zijn bij zomereczeem:
🌿 1. Brandnetel (Urtica dioica)
Een krachtige bloedzuiveraar en rijk aan mineralen zoals ijzer, silicium en zink. Brandnetel ondersteunt de uitscheidingsorganen zoals de lever en de huid en werkt jeukstillend van binnenuit.
🌿 2. Zwarte besblad (Ribes nigrum)
Werkt als een natuurlijke antihistamine: het helpt het lichaam kalmer te reageren op allergenen en vermindert ontstekingsreacties. Ook ondersteunt het de bijnieren en daarmee het stresssysteem van je paard.
🌿 3. Duivelsklauw (Harpagophytum procumbens)
Bekend om zijn ontstekingsremmende werking. Ideaal voor paarden met laaggradige ontstekingen door insulineresistentie of allergische reacties. Let op: niet geven aan drachtige merries of paarden met maagzweren.
Welke therapieën ondersteunen bij zomereczeem?
Naast voeding, verzorging en kruiden zijn er ook therapeutische behandelingen die het lichaam van het paard helpen in balans te komen:
1. Manuele lymfedrainage (MLD)
Een zachte massagetechniek die het lymfestelsel stimuleert. Hierdoor worden afvalstoffen sneller afgevoerd en wordt het immuunsysteem minder belast. Bij paarden met zomereczeem werkt dit ontgiftend en jeukverminderend.
💡 Resultaat: minder zwelling, minder jeuk, sneller huidherstel.
2. Cranio Sacraal Therapie
Werkt regulerend op het zenuwstelsel. Paarden met chronische jeuk staan vaak in overlevingsmodus: hun sympathische zenuwstelsel (fight/flight) staat "aan". Cranio Sacraal helpt het paard terug te schakelen naar ontspanning, wat het zelfherstellend vermogen stimuleert.
3. Aromatherapie
Etherische oliën zoals lavendel, tea tree en geranium kunnen jeukstillend werken, insecten weren én emotionele rust geven. Toepasbaar via verdamping, massageolie of zelfs verdunning in spray.
Tot slot: ieder paard is uniek
Er is geen gouden oplossing en een one-size-fits-all bij zomereczeem. Waar het bij het ene paard voldoende is om tijdens een piekmoment de eczeemdeken te dragen en wat kruiden bij te voeren, vraagt het bij een ander om een totaalaanpak op fysiek, mentaal en energetisch niveau.
Let altijd op de combinatie van factoren: voeding, darmgezondheid, stress, huisvesting en training beïnvloeden allemaal het immuunsysteem van je paard. Begin bij de basis — en geef het lichaam van je paard de rust en ruimte om zichzelf te helen.
Wil je persoonlijk advies over kruiden of therapie bij zomereczeem? Of zoek je natuurlijke producten die écht iets doen voor de gevoelige paardenhuid? Neem dan gerust contact met me op — ik denk graag met je mee 💜
